David Lynch – Someone Is in My House

Gemene deler

Al voor dit blog hadden Lielo en ik één grote gezamenlijke liefde: David Lynch. Ik kan me nog herinneren dat Thomas thuis kwam en zei dat hij een meisje kende in de stad dat net zo dol was op Twin Peaks als ik. Toen ik uiteindelijk het meisje van de verhalen ontmoette klikte het dan ook meteen. Ik had in die tijd ook nog het briljante idee om Twin Peaks sieraden te maken, en gaf Lielo een ring met het Owl Cave symbool er op. Haar favoriete Lynch was Eraserhead, de mijne Lost Highway.

Klinkt dit allemaal als Chinees voor je? Dan kun je prima doorlezen, maar zal het enthousiasme misschien een beetje aan je voorbij gaan. De mensen waar een lampje gaat branden, deze is voor jullie. Al kan ik me dan moeilijk voorstellen dat je deze expositie zelf nog niet bezocht hebt…

Welcome to Twin Peaks

Nog net op de valreep gingen we zelf naar het diepe zuiden (en Maastricht is ver als er aan het spoor wordt gewerkt). In het Bonnefantenmuseum is namelijk al sinds december 2018 de overzichtstentoonstelling van Lynch te zien, maar trouw aan onze beide karakters leek het ons uitstekend om te wachten tot het állerlaatste moment. Niet helemaal waar, want de tentoonstelling duurde nog een week na ons bezoek, maar toch.

En het moment dat je dan het museum binnen loopt heb je eigenlijk al de directe Twin Peaks bevrediging waar iedereen stiekem naar op zoek is. Een cirkel van rode gordijnen lonkt direct na de entree, met de onheilspellende klanken van Laura’s theme die je naar binnen lokken. Een beetje stuntelig moet je op zoek naar de ingang, mysterieus en absurdistisch… en je voelt meteen Lynch. Nu was deze red room/black lodge installatie misschien wel een beetje een makkelijke ‘crowdpleaser’, maar het gaf de mogelijkheid tot memorabele selfies, én even een moment van bezinning voor een tentoonstelling die de meest interessante hoeken van de geest van Lynch laat zien.

Na een poosje zitten, fotograferen – en een aantal pogingen tot achteruit dansen te filmen – verlaten we de vertrouwde wereld van Twin Peaks en gaan we naar binnen via de giftshop (voor alles is een eerste keer). Op naar 14(!) ruimtes met het werk van de inmiddels 73-jarige regisseur en kunstenaar.

Kleine David

Één van de meest bijzondere ruimtes is de allereerste ruimte die je binnenloopt. Onder het genot van de indringende geluiden die bij Lynch’s werk ‘Six Men Getting Sick’ horen, gaan we ruim 67 jaar terug in de tijd naar een van David’s kindertekeningen. De ruimte is gevuld met tekeningen uit zijn jeugd, die opvallend kenmerkend zijn voor de vervreemdende en donkere thema’s die alleen maar sterker zijn geworden door de jaren heen.

Ik moest zelf een beetje lachen om de kindertekening. Het is natuurlijk een onschuldige tekening, maar het is wel makkelijk om hier in te zien wat je wil zien: houten huizen in het bos. Een motorfiets. Met een beetje verbeelding kun je bedenken dat hij toen al de eerste beginselen ontwikkelde voor wat later Twin Peaks zou worden, maar dat is natuurlijk onzin.

Niet alleen de grote foto van David Lynch aan het werk in zijn atelier, maar ook de tekeningen uit zijn tienerjaren, doen me direct denken aan één van mijn andere favoriete kunstenaars: Francis Bacon. Later lees ik in het tentoonstellingsboekje dat hij inderdaad inspiratie haalde uit het werk van Bacon. Het is verleidelijk lang te blijven hangen in de jeugd van Lynch, maar we weten ook dat we nog dertien ruimtes te gaan hebben en hebben geen idee wat we daar zullen aantreffen.

BOB

Een andere zaal die de aandacht van zowel Lielo als mij trekt én vast blijft houden, is zaal 4. Hier hangen allemaal werken rondom BOB: het vleesgeworden kwaad. De redelijk abstracte schilderijen hebben diepte en gelaagdheid, niet alleen in hun vorm, maar ook in betekenis. De teksten vertellen over BOB, iets waar Lielo en ik maar al te graag in blijven hangen.

Vlak voor ons loopt al de hele tijd een duo van een jonge man en vrouw, die het hun taak hebben gemaakt om in elk kunstwerk een diepere betekenis te ontdekken. Zuchtend stappen ze naar voor en achter, zich hardop afvragend wat David Lynch hiermee bedoeld zou hebben. Maar is dat wel waar deze tentoonstelling om vraagt? Is het nodig dat we hard nadenken over wat er allemaal achter schuilt, of moeten we meer zijn als Lynch zelf en gewoon accepteren dat bepaalde ideeën er nu eenmaal zijn en dat je die kunt delen met de wereld?

Fire walk with me

Wat meer en meer duidelijk wordt uit de tentoonstelling is dat er in David Lynch echt een stiekeme pyromaan schuilt. Bijna alle werken zijn weer terug te leiden naar iets dat met vuur te maken heeft. Zoals een jongen die een dennenappel in brand wil steken en in een huis wil gooien, of een schilderij dat ‘My House is on Fire’ heet. Vuur, loshangende hoofden en ledematen, BOB en het bos – allemaal terugkerende thema’s in de hele expositie. Zelfs al in zijn jeugdige werk.

Mooi contrast met het feit dat Lynch al sinds de jaren ’70 mediteert. Ik denk zelf bij meditatie niet echt aan vlammen, rook en exploderende schedels, maar ieder zo zijn ding. En dat maakt David Lynch zo bijzonder, want als je hem ziet denk je niet aan meditatie. Altijd aan het roken, liters koffie en een hang naar alles dat donker en willekeurig is. Precies waarom wij hem zo leuk zijn gaan vinden. Ongewoon, donker, een beetje viezig, maar ook met een knipoog. Zeker de schilderijen die hij de afgelopen jaren maakte zorgen wel voor een lach. Als je een donker gevoel voor humor hebt, tenminste.

 

I like to be able to get dirty. I would like to roll in the mud. I like flesh, earth, fire, smoke. I like organic phenomenon. I would like to bite my paintings. I like meat. I like ointment. I like grease. I like childlike things. I like crude, bad paintings in a sophisticated way.

– David Lynch

 

 

Even de vervelende kunstacademie-snob uitgehangen

Nou, dit was mijn spreekbeurt over David Lynch in het Bonnefantenmuseum. Bedankt voor het lezen. Hoewel het technisch gezien niet helemaal onder ‘akelige adressen’ valt, was het wel een hoop fijne akeligheid en we moesten er best wel een poosje voor reizen, dus wij vinden dat het telt.

Kon ik weer even de kunstacademie-snob uithangen, die ik diep van binnen altijd ben gebleven. Sorry nog, Lielo, dat je al mijn vervelende vergelijkende analyses moest horen. Maar gelukkig waren we niet te druk met de diepere betekenis om van de tentoonstelling te genieten. En we zijn allebei nog meer van de beste man gaan houden, niet alleen in film. Maar ook in krijt, takken, hars, karton, verf en wat hij maar voor handen heeft.